Maandelijks verwerpen ruim 3.400 Belgen kosteloos een erfenis via een notaris. Zo vermijden deze erfgerechtigden dat ze de schulden van de overleden persoon moeten betalen. Een kosteloze verwerping is enkel mogelijk voor erfenissen die niet meer waard zijn dan 5.219,21 euro.

Je bent niet verplicht om een erfenis te aanvaarden 
Als erfgerechtigde heb je drie opties: je kan de erfenis aanvaarden, verwerpen of aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. De laatste optie is aangeraden als je niet zeker bent van wat er precies in de erfenis zit. De notaris zal een inventaris opmaken van de inkomsten en de schulden. Zo weet je waar je aan toe bent.

Een erfenis gratis verwerpen onder bepaalde voorwaarden
Weet je als erfgerechtigde zeker dat de erfenis meer schulden dan baten bevat, dan kan je de erfenis verwerpen. Het verwerpen van een deficitaire of kleine erfenis kan door een verklaring van verwerping op te laten maken door een notaris.
Je kan de erfenis kosteloos verwerpen als het bedrag dat je zou ontvangen, na aftrek van alle schulden, niet hoger is dan 5.219,21 euro.

Verklaring van verwerping wordt geregistreerd
De notaris schrijft de gegevens van de verklaring van verwerping in in het zogenaamde Centraal Erfrechtregister (kortweg CER). Dat register wordt beheerd door de Federatie van het Notariaat (Fednot).
Deze inschrijving in het CER is gratis voor de erfgerechtigde die onder de voorwaarde van een kosteloze verwerping valt. De kosten worden gedragen door een fonds dat door het notariaat is opgericht.
Als je de erfenis hebt verworpen, kunnen de schuldeisers van de overledene niet meer voor de betaling van de schulden bij je aankloppen.
Notaris Carol Bohyn, woordvoerder van Notaris.be: “Het volstaat dat de erfgerechtigde een kopie van de akte van verwerping aan de schuldeiser voorlegt. Gevolg is wel dat de erfgenaam afstand doet van alle goederen uit de nalatenschap van de overleden persoon. Persoonlijke spullen, denk maar aan foto’s, uit de nalatenschap opeisen, kan dus niet.”

173.403 Belgen hebben erfenis al gratis verworpen via een notaris
Uit cijfers van Fednot blijkt dat al 173.403 Belgen een verklaring van verwerping voor een notaris hebben afgelegd in de periode van maart 2018 tot april 2022. Dit zijn gemiddeld 3.468 Belgen per maand.
Het aantal erfgerechtigden dat de afgelopen jaren via een notaris een erfenis verwierp, zat in de lift. In 2019 ging het om 39.794 personen, in 2020 om 41.702 en in 2021 om 44.155 personen.

Hoeveel tijd heb je om een erfenis te verwerpen?
In theorie heb je als erfgenaam 30 jaar de tijd om een erfenis te verwerpen.
Notaris Carol Bohyn: “Maar je wacht best niet te lang. Anders bestaat het risico dat je iets doet dat als een zogenaamde stilzwijgende aanvaarding van de nalatenschap wordt aanzien. En dan moet je de schulden van de overledene toch nog betalen. Zo kan de overschrijving van een miniem bedrag van de
bankrekening van de overledene naar de bankrekening van de erfgerechtigde als stilzwijgende aanvaarding worden bestempeld.”
Er is nog een goede reden om niet te talmen met de verwerping van een nalatenschap: “ Als de erfgerechtigde zou overlijden zonder dat hij de nalatenschap heeft verworpen, dreigen zijn kinderen de dupe te worden”, aldus nog notaris Carol Bohyn.

Heb je al een erfenis verworpen?
Wanneer de notaris de verklaring heeft geregistreerd in het Centraal Erfrechtregister, komt de akte van verwerping ook automatisch terecht in je persoonlijke digitale kluis op https://www.izimi.be/nl/
Izimi bevat alle notariële akten sinds 2015. Via je Izimi kluis kan je de akte delen met wie je wil.

Alles weten over erfenissen? Ontdek onze rubriek ‘Mijn erfenis’.

• Lees het perscommuniqué (PDF 234,4 kB)

Bron: Fednot

Er kunnen goede redenen zijn om “discreet” te schenken. De schenker kan bijvoorbeeld vrezen dat een minderjarig, of zelfs meerderjarig, kind niet volwassen genoeg is om al over een geschonken vermogen te beschikken. Of hij vreest dat hij zijn motivatie om te studeren zal verliezen, dat hij zelf minder zal sparen. Hij wil schenken zodat zijn (klein)kind een appeltje voor de dorst heeft, maar vreest dat het kind in kwestie liever een dure Porche zal kopen…

Een “discrete” schenking doen, is perfect mogelijk! Dit geldt zowel voor een schenking aan een minderjarige, als aan een meerderjarige. Evenwel dient men rekening te houden met een paar specifieke zaken.

1. De schenking is een overeenkomst, een aanvaarding is dus vereist.
In tegenstelling tot een testament moet een schenking aanvaard worden. In principe is de begunstigde dus op de hoogte van de schenking. Minderjarige kinderen zijn echter nog handelingsonbekwaam, wat betekent dat ze niet op zelfstandige wijze juridische handelingen kunnen stellen (zoals een schenking aanvaarden). Indien de schenking uitgaat van een (groot)ouder, kan dit probleem gemakkelijk opgelost worden. Bloedverwanten in rechte lijn kunnen immers zelf, zonder machtiging van de vrederechter, een schenking aanvaarden voor een minderjarig kind. Een voogd kan dit ook, met dien verstande dat hij zich wel eerst tot de vrederechter moet richten. Hetzelfde geldt voor schenkingen die uitgaan van een tante, een oom, of andere personen.

De zaken liggen ingewikkelder voor een meerderjarig “kind”. Zij zijn wél handelingsbekwaam en kunnen dus zelf een schenking aanvaarden. In deze gevallen kan de schenker werken met een volmachtdrager die van het kind de opdracht moet krijgen om een eventuele toekomstige schenking voor hem te aanvaarden.
Deze schenking kan gecombineerd worden met een “clausule van discretie” zodat de geheimhouding door de volmachtdrager verzekerd wordt. Het meerderjarig kind vermoedt dan wel dat er een schenking zal komen, maar hij kent het tijdstip en de omvang van de schenking niet. Vreest de schenker dat de meerderjarige onrechtstreeks toch op de hoogte geraakt (bijvoorbeeld door brieven van zijn bank), dan kan de schenker overwegen om een tijdelijk vervreemdingsverbod op te nemen in de notariële akte. Op deze manier kan de meerderjarige zijn geld niet zomaar over de balk gooien. Het vervreemdingsverbod moet wel beperkt zijn in tijd én een rechtmatig belang dienen.
De notaris kan je ook voorstellen om te werken met een schenking “onder last”. Daarmee koppelt de schenker de schenking aan een voorwaarde (bijvoorbeeld de gelden aan te wenden om een onroerend goed te kopen). De schenker heeft in dit geval de mogelijkheid om een schenking te ontbinden indien de begunstigde de voorwaarde niet vervult.

2. Het beheer
Eénmaal geschonken, moet het geld ook nog beheerd worden. Voor minderjarigen gebeurt dit steeds door de ouders of de voogd. Zij hebben de bevoegdheid om de financiële tegoeden te beheren of door iemand anders (bijvoorbeeld een professionele vermogensbeheerder) te laten beheren. Pas op, zelf ouders mogen niet zomaar over deze gelden beschikken. Om bijvoorbeeld aandelen te verkopen zullen ouders toch nog naar de vrederechter moeten stappen. De tegoeden moeten altijd beheerd worden in het belang van het kind. Uitzonderlijk zullen ouders wel tegoeden kunnen afnemen, maar enkel om te kunnen voorzien in bepaalde behoeften van het kind (bijvoorbeeld de vergoeding van een opleiding).

De ouders hebben echter wel het wettelijk genot over de beleggingen van het kind. Dat betekent dat ze kunnen beschikken over de dividenden en interesten, maar hier is de regel ook weer… enkel in het belang van het kind.

Beheer van gelden bij een meerderjarige is ingewikkelder. Hier kan de schenker met een gerust gemoedstoestand schenken indien hij gebruik maakt van een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Op deze manier behoudt de schenker niet enkel de inkomsten (het genot), maar ook voor een groot deel de controle over de tegoeden (het beheer).

Schenken aan kinderen, minderjarig of meerderjarig, is een delicate aangelegenheid. Het is van belang om naar de notaris te stappen zodat hij betrokkene optimaal kan informeren over de verschillende mogelijkheden die verbonden zijn aan een schenking.

Bron: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat